Αγιοκοσμίτικα ακούσματα

Το κείμενο που ακολουθεί γράφηκε για την ωραία έκδοση του ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ, με παραδοσιακά τραγούδια από το Τσιράκι.

Μικρό Επιλογικό
Ένας μικρός τόμος από ένα μικρό χωριό της Δυτικής Μακεδονίας. Σαν σκάλισμα περίτεχνο σε πέτρινο φορούσι τζακιού ή σε πυξάρι.
Ακούσματα παλιακά, λόγος και ασπρόμαυρες φωτογραφίες, τραγούδι και η σιγαλιά του αληθινού.

Το πολλές φορές και με πολλές αφορμές καταφρονεμένο δημοτικό τραγούδι, αντιστέκεται, μας μιλά ακόμα, μας ξεσηκώνει. Και αυτό γιατί είναι το αρχιτεκτονικό σχέδιο της ψυχής μας. Αυτό αλάθητα μάς οδηγεί κει που πρέπει.

Καλό να βλέπεις και σήμερα προσπάθειες και αγωνίες με φιλότιμο, όπως τούτο το βιβλίο και τα τραγούδια που το σιγοντάρουν. Καλό γιατί μας φέρνουν ξανά κοντά σε κείνα από τα οποία ήπιαμε το γάλα το μητρικό, στις απαρχές της προγονικής ρίζας.

Διαβάζοντας αυτές τις σελίδες, με κέντησε ξανά η μνήμη της γιαγιάς, 20 τόσα χρόνια πριν, να μου τραγουδάει:
«Τι ήθελες, τι γύρευες κυρ Δημητράκη μου στο έρημο Γαρδίκι».

Δημοτικό τραγούδι, δηλαδή καλλιτέχνημα προσωπικό μα και της συλλογικότητας απόσταξη (των Ελλήνων οι κοινότητες), ήταν και κάθε πτυχή της καθημερινότητας στο Τσιράκι: τα πετροκοσμήματα του Βράγγα, το γνέσιμο στο πεζούλι, τα όργανα να βαράν στο καφενείο την Αγιά Παρασκευή, οι γυναίκες να χορεύουν την Πασχαλιά, τα μαυρομάντηλα κι ο τρόπος ο αρχέγονος της μπάμπως.

Σαν να φώναζε ο τόπος, μέσα σε χρόνους δύσκολους, «χαρείτε να χαρούμε».

Κόσμημα του χωριού μας, ο σταυρός του αγίου που μας χάρισε το όνομα του.
«Σταυρόν σύμβολον, της θείας αγαθότητος, πηγνύεις Άγιε» μελωδεί ο μακαριστός Μικραγιαννανίτης γέροντας Γεράσιμος στην ακολουθία του Αγίου Κοσμά. Σταυρός φτιαγμένος από ταπεινό υλικό. Κι όμως μας αγιάζει μέσα στους αιώνες.

Έτσι και η ψυχή του τόπου μας όταν μαστορεύει ταπεινά και αληθινά, τότε φωτίζει. Είτε στην πέτρα, είτε στο τραγούδι. Και στη ζωή.

Έτσι και οι μνήμες, απαλά μας φωτίζουν μέσα από τέτοιες σελίδες. Σαν εκείνη τη βροχή που έπεφτε πάνω από το κατώι, ήχος που ακόμα συνοδεύει τα όνειρά μου.

anp@fora.gr

Βιβλιοφωτιές

Αληθεύει;:
Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων
κ. Μαριέττα Γιαννάκου: «εάν διαφωνείτε με το βιβλίο της Ιστορίας,
μην ψηφίζετε Νέα Δημοκρατία στις εκλογές!» (18 Μαίου 2007, Hellenic Centre, Λονδίνο).
***
Περίεργο πράγμα πως μπορεί να σε «καταφέρει» ένα βιβλίο, να σε τουμπάρει, να σου αλλάξει τους σχεδιασμούς και γιατί όχι τα φώτα.
Το περιβόητο πλέον βιβλίο Ιστορίας της 6ης Δημοτικού (ναι, δημοτικού) έχει ξεσηκώσει θύελλες και ακόμα καλά κρατεί το βίαιο των ανέμων.
Από τη μια πλευρά καλό μας κάνει, αφού δείχνει να μην έχει ψοφήσει ακόμα το ανοσοποιητικό σύστημα της Ελλαδίτσας.
Ζώστηκαν πολλοί και τα ξεχασμένα, ψιλοσκουριασμένα δίκαννα του ψευτοδιανοουμενισμού και του άκοπου διεθνισμού και βγήκαν στο κυνήγι.
Αλλά τα βρήκαν σκούρα. Και είτε είναι ο Στάθης με τον Ναυτίλο του, είτε ο Γιανναράς με τη στήλη του, ή ο Ζουράρις με τα «ΒΕΒΗΛΑ, ΚΙΒΔΗΛΑ, ΣΚΥΒΑΛΑ» του (από τις καλές εκδόσεις Αρμός), ή το ψηφιακό antibaro.gr, το χάνι της Γραβιάς κράτησε για μια ακόμη φορά.
Βέβαια, το ότι τα κόμματα σφυρίζουν αδιάφορα, ή (ακόμη πιο ύποπτα) πιάνουν τον ίδιο ήχο, δεν είναι κι ότι καλύτερο. Είπαμε καλοκαιράκι έχουμε, θέατρα και θεατράκια γυρίζουν ανά την επικράτεια αλλά τέτοια κολπάκια δεν θα κόψουν και πολλά «εισιτήρια» στην κάλπη (αν, ο πολίτης σκεφθεί αληθινά κι όχι προβατοειδώς).
Οι βιβλιοφωτιές θέλουν καλούς και τολμηρούς πυροσβέστες.

Υ.Γ. 1 Το διάβασα και μου άρεσε (Στάθης, Ελευθεροτυπία): Ο «ναυτίλος» εύχεται στον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο καλήν ανάρρωση. Και σιδερένιος! (μόνον κατά την υγεία, Δέσποτα! κατά τα άλλα, πράος κι ευρύχωρος όπως η παλάμη του μικρού παιδιού, όταν χαϊδεύει) - με το καλό, σε περιμένουμε...

Υ.Γ. 2 Να ευχαριστήσω τον βουλευτή και υπουργό μας Χρήστο Φώλια για την άμεση και ευαίσθητη απάντηση στο άρθρο μου.
Και να τον διαβεβαιώσω γι’ αυτό που ήδη γνωρίζει: πως εδώ, στις σελίδες των ΧΡΟΝΙΚΩΝ, παλεύουμε για να ομορφύνουμε τη ζωή μας, με τον τρόπο που είχαμε τάξει – χρόνια πριν- από το 1ο φύλλο, με ποιότητα και ευθύνη.

Μνημείο Υπομονής

Το μοναστήρι της Ζάμπορδας στάθηκε ακατάλυτος πύργος, τείχος και εδραίωμα της Ορθοδοξίας καταπάνω στους μωχαμετάνους. Αν δεν υπήρχε αυτό το θεοσκέπαστο φρούριο, θα τούρκευε όλη η Μακεδονία…..
….Κλαίγει η ψυχή σου βλέποντας αυτά τα σεβάσμια κι αγιασμένα χτίρια ρημαγμένα, παρατημένα στην αλησμονιά, ασυμπόνετα, δίχως αγάπη.
«Τις δώσει οφθαλμοίς μου πηγήν δακρύων, και κλαύσομαι τον λαόν τούτον;»
***
Αυτά, ανάμεσα σε πολλά όμορφα άλλα, έγραφε πριν 50 τόσα χρόνια ο Φώτης Κόντογλου («O Άγιος Νικάνωρ και το Μοναστήρι του στη Ζάμπορδα»).
Το μοναστήρι πέρασε πολλά.
Ήλθε και ο σεισμός του 1995.
12 χρόνια πριν.
Πάλεψε η μητρόπολη, με την οικονομική συνδρομή-αποκλειστικά- του λαού που ευλαβείται τον Άγιο. Και λέω αποκλειστικά, γιατί καμιά δημόσια υπηρεσία ή φορέας δεν μπήκε στον …κόπο να δώσει κάτι για το ξανακτίσιμο του.

***
Αναστηλώθηκε λοιπόν κι αγιογραφείται. Προσδοκά να γίνει ξανά φροντιστήριο και ιατρείο ψυχών.
Παραμένει όμως τραύμα ανοικτό το παραμελημένο καθολικό, ο κεντρικός ναός της Μεταμόρφωσης του Κυρίου. Μεταβυζαντινό στολίδι, μοναδικό μνημείο για τα Γρεβενά, με τις εκπληκτικές αγιογραφίες της σχολής του Φράγκου Κατελλάνου.
Τι μπορώ να γράψω παραπάνω. Τόσες φορές μέσα από τις σελίδες τούτες φωνάξαμε για τα αυτονόητα.
Ταιριάζουν οι λέξεις του Κόντογλου «αλησμονιά, ασυμπόνετα, δίχως αγάπη».
Εμφανίζονται κωδικοί κονδυλίων, ακούγονται εντυπωσιακά ποσά, εξαγγέλλονται πολλά και… δεν γίνεται τίποτε.
1997, 2005, σήμερα. Αποφάσεις, μελέτες, εγκύκλιοι, επιδοτήσεις. Όλα στα χαρτιά.
Και το καθολικό του Οσίου, στεγασμένο «επαρκώς» με κείνο της άφθαστου αισθητικής στέγαστρο, μέσα στην σιωπή.
Μνημείο υπομονής.
Έως πότε;